Informeer van tevoren zo goed mogelijk. Lees boeken, verenigingsbladen,  kijk op internet e.d. maar geloof niet alles wat er in staat. Zoek (via bijvoorbeeld verenigingen) andere liefhebbers op en ga bij hen kijken, luister naar hun ervaringen. Voordat je dieren aanschaft, moet je over voldoende kennis beschikken en moet het terrarium klaarstaan. Op de vervolgpagina Kameleons heb ik wat informatie, als je toch wat meer wilt weten.
Koop nooit wildvangdieren, want deze dieren zijn door het vervoer meestal zwaar gestresst, blijven schuw en stellen hogere eisen aan huisvesting en voeding. Ook dragen wildvangdieren vaak behoorlijke aantallen in- en uitwendige parasieten en zijn door vangst, opslag en transport danig verzwakt. De gevolgen zijn vaak niet direct zichtbaar. Het is het vaak zeer moeilijk dergelijke dieren weer in goede conditie te krijgen. Koop daarom als beginner een naakweekdier van een middelgrote soort, dat niet of nauwelijks stressgevoelig is. Koop geen duur dier of een moeilijke eter. Begin met een chameleonsoort(bijvoorbeeld C.C.Calyptratus) die makkelijker te houden is. Zeer jonge dieren zijn goedkoop, maar hebben een relatief grote sterftekans. Halfwas dieren zijn duurder, maar sterker. Koop geen dieren uit overvolle of vuile terraria of waarvan de medebevolking er ziek uitziet.

Inleiding + inhoud

Dit dier behoort tot de stam van de chordadieren. Het is gewerveld en behoort tot de klasse van de reptielen.

Het is dus een eierleggend dier met wisselende lichaamstemperatuur, bedekt met schubben. De ademhaling gebeurt door longen.

De kameleons worden ingedeeld in drie soorten op basis van hun grootte.

Kleine kameleons hebben afmetingen tot dertien cm. Middelgrote kameleons zijn van dertien tot dertig cm groot en de grote kameleons hebben een lengte van meer dan dertig cm.

Het zijn verticaal afgeplatte dieren met een lange grijpstaart. Op de kop, rug, staart, onderkeel en buik hebben vele soorten een kam.

De onderwerpen behandeld worden zijn:

  Waar leven de kameleons?

  Beschrijving van de ledematen.

  Hoe functioneren de zintuigen?

  Wat eten ze?

  Wat is het nut van de kleurverandering?

  Verschillen tussen mannelijke en vrouwelijke kameleons.

  De voortplanting.

 

Waar leven de kameleons?

Kameleons hebben een breed verspreidingsgebied, maar zijn met name te vinden in Afrika en Madagaskar.

Kameleons bevolken verschillende hoogtes.

Zo bevind zich de Chameleo chameleo maar op een 400 meter hoogte en de chameleo (Trioceros) rudis hoger dan 4500 meter in Uganda.

Vele soorten kameleons vind men ook in verschillende biotopen terug, bv. de Chameleo chameleo kan men terug vinden aan de kust van Spanje, andere in regenwouden (Tanzania), grassavannes (Zuid-Afrika), droge wouden, woestijnen (Jemen) en de benevelde wouden van Kameroen.

De meeste soorten zijn struik- of boombewoners, maar de soorten Rhampholeon en Brooksia leven op de bodem.

 

Beschrijving van de ledematen

De ledematen van kameleons zijn lang en dun; ze dragen het lichaam hoog.

Ze hebben vijf tenen die per twee of per drie aan elkaar zijn vergroeid tot een soort voetje. De voeten zijn daardoor echte grijpers geworden waarmee ze zich stevig aan takjes kunnen vastgrijpen.

De lange staart dient als "vijfde hand", in slaaptoestand is deze als een spiraal opgerold onder de staartwortel.

Sommige soorten hebben een zeer korte staart, omdat ze op de grond minder evenwichtsproblemen hebben dan hun soortgenoten in de struiken of de bomen.

 

Hoe functioneren de zintuigen?

°het gehoor:

Omdat kameleons geen uitwendige oren hebben, is hun gehoor slecht ontwikkeld. Door de huid aan de zijkanten van de kop, die als een soort membraan fungeert, kunnen er toch geluidstrillingen van een zeer lage frequentie worden opgevangen. Die trilling wordt door de huid naar een beenplaatje aan de binnenkant van de schedel getransporteerd. Zelf produceert een kameleon ook een geluid met een heel lage frequentie nl 200-600hz.

°de reuk:

De kameleon heeft geen reukvermogen. Wel zijn er nog overblijfselen van het z.g.n. Jakobsonorgaan maar dit heeft zijn werking verloren. Wel gebeurt er de afscheiding van afvalstoffen zonder water via de neusholtes.

°het zicht:

Kameleons kunnen hun ogen volledig onafhankelijk van elkaar bewegen dit zorgt voor een zeer groot gezichtsveld. Hun hersenen krijgen twee verschillende beelden via de oogzenuwen binnen, die daar geïnterpreteerd moeten worden. Het hersengedeelte voor het gezichtsvermogen schijnt dus meer cellen te bevatten dan welk dier ook van die grootte. Wanneer een kameleon een prooi ontdekt fixeren zijn beide ogen zich hierop, waardoor de afstand, die soms vrij groot is, heel precies kan worden geschat. Het zicht is dus heel erg belangrijk bij de kameleon.

°de huid:

Zoals veel reptielen vervelt ook de kameleon. Jongen vervellen zeer regelmatig, naarmate ze ouder worden gebeurt dit steeds minder. De kameleons ontdoen zich van hun oude huid door zich in allerlei bochten te wringen en langs takken te schuren. Stukken van de vervelde huid worden vaak opgegeten. Om de huid rond hun ogen los te krijgen, schuren ze hun oogleden langs takken of andere harde voorwerpen. De oogbol wordt alle kanten uitgeduwd, waardoor het ooglid twee tot drie keer zijn normale proporties aanneemt. Voor wie dit de eerst keer ziet lijkt het wel of er iets behoorlijk mis is, maar na een paar minuten is alles weer normaal.

°de tong:

De tong van de kameleons is iets zeer eigenaardig. Ze is zo lang als het lichaam en de staart samen Ze is als een soort katapult gebouwd met aan het uiteinde een knotsachtige verdikking waarop een kleverige stof zit. Hij kan over een lengte die langer is dan het lichaam worden uitgerold, waarbij de prooi met de kleverige knots wordt geraakt en bliksemsnel naar binnen gehaald. De prooi wordt eigenlijk opgezogen. Op het moment dat de tong naar buiten schiet is het uiteinde bol. Vlak voor het moment van de inslag trekken er spiertjes samen waardoor er een soort zuignap ontstaat die de prooi naar binnen zuigt. Met behulp van de kleverige stof die op de tong aanwezig is, is dit een zeer doeltreffend wapen. Dit hele proces gebeurt zo bliksemsnel dat wanner de kameleon een prooi in het oog heeft er geen ontsnappen meer aan is voor het dier.

Omdat kameleons geen uitwendige oren hebben, is hun gehoor slecht ontwikkeld. Door de huid aan de zijkanten van de kop, die als een soort membraan fungeert, kunnen er toch geluidstrillingen van een zeer lage frequentie worden opgevangen. Die trilling wordt door de huid naar een beenplaatje aan de binnenkant van de schedel getransporteerd. Zelf produceert een kameleon ook een geluid met een heel lage frequentie nl 200-600hz.

 

Wat eten ze?

Voor kameleons is goed voedsel zeer belangrijk.

° Voedsel voor kameleons in het wild:

De kameleons jagen zelf naar hun voedsel met behulp van hun lange tong.

De grootte van de prooi hangt samen met de grootte van het dier zelf; de kleinere soorten vangen voornamelijk insecten, de grotere zelfs hagedissen en ook kleine zoogdieren en vogels.

°Voedsel voor kameleons als huisdier:

Goed voedsel is om te beginnen vers. Het is niet aangeraden insecten te kopen die al enkele dagen in de winkel staan.

Het meest gebruikt zijn krekels en sprinkhanen. Maar er zijn veel meer voedseldieren. Hier volgen enkele voorbeelden:

Krekels

Sprinkhanen

Wasmotten

Vliegen

Moriowormen en meelwormen

Kleine/ jonge zoogdieren

Kleine/ jonge vogels

Ovenvisjes

Huisjes slakken

Spinnen

Voor alles dient te worden opgemerkt dat variatie zeer belangrijk is.

 

°Hoe vaak voeder je de dieren en hoeveel?

Kameleons staan bekend als grote eters en dat geldt eigenlijk maar voor een klein aantal soorten. Kameleons in gevangenschap kampen vaak met overgewicht en orgaanvervetting. Te dikke dieren kenmerken zich door een enorm dikke staartwortel, uitpuilende buik en weinig interesse in het aangeboden voedsel. Kameleons dienen een licht ingevallen staartwortel te hebben, de ribben moeten mooi te zien kunnen zijn en de dieren moeten zeer veel interesse tonen in het door ons aangeboden voedsel.
Krekels, sprinkhanen e.d. vormen de hoofdmoot van het voedsel.
Wasmotten en vliegen moeten meer als snoepje worden gezien.
Afhankelijk van de soort kun je gemiddeld 3 keer per week voederen. In de winterperiode, wanneer de luchttemperatuur lager is kunnen de dieren af met minder voedsel omdat het koudbloedige dieren zijn en daarom een lagere spijsverteringssnelheid hebben indien de omgevingstemperatuur lager wordt.
Jonge kameleons probeer je zoveel mogelijk aan de stofkrekels (allerkleinste krekels) te krijgen, en niet aan fruitvliegen. Veel baby's zijn dood gegaan toen ze in de drap van het potje vielen. Tevens hebben fruitvliegen minder voedingswaarde dan krekels.

In de zomermaanden is het sterk aan te raden om de dieren weideplankton te voederen. Weideplankton bestaat uit insecten die je kunt vangen als je met een schepnet door hoogstaand gras heen maait en daarbij de insekten in het net vangt. Het zijn allerhande insecten, variërend van kever tot vlinder. Door de enorme variatie aan insecten is het een uitmuntend voer. Let er wel op dat er gevangen wordt in gebieden waar de insecten gevrijwaard zijn van allerhande giffen.

Water is nog veel belangrijker dan voeding.
Elke dag één of meerdere malen vers drinkwater, vaak in de vorm van sproeiwater, is onontbeerlijk voor kameleons. Kameleons drinken niet uit een schaaltje maar van de bladeren van de planten.

 

 

Wat is het nut van de kleurverandering?

Zoals iedereen wel weet is een van de opvallendste kenmerken van een kameleon zijn mogelijkheid om verschillende kleuren aan te nemen. De oorzaken van verkleuring bij kameleons worden door wetenschappers opgedeeld in 3 verschillende soorten.

°Verkleuring als communicatie:
Verkleuring gebruikt als communicatie wordt breed genomen. Onder bepaalde stresserende toestanden kan er verkleuring optreden, ook de gemoedstoestand kan voor een verkleuring zorgen. De meest opmerkelijke verkleuring voor communicatie gebeurt in de paartijd. Wanneer een vrouwtje niet paringsbereid is en een naderend mannetje in het oog krijgt kleurt ze bijna inktzwart of bruin met felle oranje en blauwe punten. Dit is een duidelijk signaal naar het mannetje dat ze niet geïnteresseerd is. Blijft het mannetje aandringen dan kleurt ze grijs en begint met open bek te dreigen. Is een vrouwtje wel paringsbereid dan kleurt ze zeegroen of behoudt ze haar normale groene basiskleur.
Wanneer een kameleon zich in gevaar voelt zal hij de kleur van de achtergrond waarin hij zich bevindt aannemen, hij zal zich ook zo camoufleren als hij op jacht gaat, zodat hij zo min mogelijk opvalt.

°Verkleuring in verband met warmte:

Wanneer een kameleon warmte wil opvangen kleurt hij zich heel donker zodat de warmte wordt aangetrokken, wanneer hij te warm heeft zal hij een heel lichte kleur aannemen en warmte afgeven.

°Het uiten van een gezondheidstoestand:
Wanneer een kameleon ziek is zal hij ook verkleuren, meestal kleuren de beesten dan grauw. Zijn basiskleur verdwijnt en hij laat zo weten aan andere kameleons in de buurt, of aan zijn baasje (kameleon worden soms ook als huisdier gehouden) dat hij niet gezond is. Eigenlijk is dit ook een soort van verkleuring door communicatie.

Door recente onderzoeken blijkt dus dat verkleuring bij de kameleon niet alleen, zoals vele mensen nog denken, optreedt om zich aan te passen aan de omgeving.

Verschillen tussen mannelijke en vrouwelijke kameleons.

Het geslachtonderscheid kan men bij volwassen dieren duidelijk zien aan de verdikking van de staartwortel, bij de mannetjes bevinden zich daar namelijk de twee hemmipenissen. Ook kan men het geslacht duidelijk onderscheiden door uiterlijke kenmerken als de hoorns, grotere schubben, staartlengtes, kleuringen, kammen, ook hebben sommige mannelijke dieren bv. Chameleo calyptratus een spoor aan hun achterpoten.

Mannetjes bereiken een leeftijd van ongeveer zes tot zeven jaar, vrouwen daarentegen hooguit 3 tot 4 jaar. Dit verschil in leeftijd tussen man en vrouw komt voort uit het feit, dat vrouwtjes een groot aantal legsels produceren. Dit betekent een behoorlijke aanslag op hun gestel.

 De voortplanting

°Paring

Indien het vrouwtje paringsbereid is kleurt ze felgroen en reageert niet op de avances van het mannetje. Ze gaat hoogstens langzaam weg. Het mannetje begint bij het zien van het vrouwtje direct met de kop te knikken en met het lijf te wiegen. De helmkanten zijn fluorescerend blauw gekleurd. De paring verloopt langzaam en kan tot 1 uur in beslag nemen. Na enige weken kan men zien aan het vrouwtje dat ze zwanger is doordat de buik dikker is en de kleur donkerder. Juist voor ze de eieren gaat leggen begint het vrouwtje een geschikte legplaats te zoeken. Daarvoor spoort ze onrustig de bodem af en graaft enkele probeerschachten. Voor de eiafzetting heeft de kameleon een minstens 15 cm diep vochtige grondlaag nodig. Na een dracht van ongeveer 2 maanden legt het vrouwtje een twintigtal eieren. Deze zijn wit ovaal met een lengte van bijna 2 cm en een diameter van bijna 1 cm. De bevalling kan een ganse dag in beslag nemen, het gebeurt zelfs dat het wijfje in de tunnel overnacht en de daaropvolgende dag haar resterende eitjes nog aflegt, waarna ze de tunnel dicht doet en de aarde aanstampt.

°Geboorte

Het vochtgehalte is zeer belangrijk. Bij te geringe vochtigheid schrompelen de eieren, te hoge vochtigheid geeft meer kans op schimmelvorming. Het aanvoelen van de juiste vochtigheid is niet gemakkelijk.

Na 214 tot 261 dagen worden de jongen meestal ‘s nachts geboren. Ze zijn ongeveer 5 cm groot en komen alleen maar met hun kopje uit het ei piepen. De diertjes blijven nog een tweetal dagen teren op hun dooierzak alvorens ze helemaal uit het ei komen.

Vanaf zes maanden komen de specifieke kleuren te voorschijn. Op anderhalf jaar zijn ze geslachtsrijp en op 2 jaar volgroeid.

Als het niet lukt

Ben je eenmaal begonnen en kost het toch teveel tijd, geld, ruimte of slaat de hobby niet aan, verminder dan het aantal dieren of stop op tijd met deze hobby. Verwaarloos in geen geval de dieren, die hebben voor een dergelijk leven niet gekozen. geef tijdig toe dat het niet lukt, want dat is geen schande. Naar verwaarloosde dieren kijken is niet prettig en men zal er geen spijt van krijgen als ze op tijd naar een nieuwe eigenaar gaan.